Η λίστα ιστολογίων μου

Σάββατο 22 Ιανουαρίου 2011

Η κοινωνικοποίηση στις μικρές ηλικίες μέσω του παιδικού σταθμού.

Στο diatauta.gr και στη δημοσιογράφο Μαρία Σταμούλη μίλησε η παιδαγωγός Σταυρούλα Νικολάκη. Το θέμα της συζήτησης είναι: «Η κοινωνικοποίηση στις μικρές ηλικίες, μέσω του παιδικού σταθμού«.

(Η φωτογραφία είναι από το myself.gr)

– Θα ήθελα να ξεκινήσουμε με μια ερώτηση λίγο γενική… σε τι ωφελείται ένα παιδί που πάει στον παιδικό σταθμό, από ένα παιδί που κάθεται στο σπίτι;

Μετά από πολλές έρευνες ψυχολόγων ανάμεσα σε παιδιά που πηγαίνουν σε παιδικό σταθμό και σε παιδιά που μένουν στο σπίτι, το αποτελέσματα ήταν θεαματικά! Οι ψυχολόγοι ανακάλυψαν πως τα παιδιά που από μικρή ηλικία, (γύρω στους 12 με 18 μήνες), άρχισαν να πηγαίνουν στον παιδικό σταθμό ήταν ιδιαίτερα αναπτυγμένα στην ηλικία των 6 ετών σε όλους τους τομείς ανάπτυξης. Γλωσσική ανάπτυξη, λεπτή και αδρή κινητικότητα καθώς και στην πιο εύκολη προσαρμογής τους αργότερα στις μεγαλύτερες τάξεις του νηπιαγωγείου.

Είναι λίγο σκληρό αυτό που θα αναφέρω, όμως είναι μια πικρή αλήθεια. Τα παιδιά στον παιδικό σταθμό πολλές φορές μπορούν να βρουν την πραγματική φροντίδα, αγάπη και όλα εκείνα που δεν μπορεί να τους προσφέρει η οικογένεια τους. Ο παιδικός σταθμός όμως δεν ωφελεί τα παιδιά μόνο στην ψυχική κάλυψη και στον εσωτερικό κόσμο του παιδιού…

– Δηλαδή, κοινωνικοποιείται πιο εύκολα, η είναι μια λύση ανάγκης για του γονείς;

Δυστυχώς στις μέρες μας οι περισσότεροι γονείς βλέπουν τον παιδικό σταθμό σαν την εύκολη λύση στο να » ξεφορτωθούν» τα παιδιά τους έστω και για λίγες ώρες από το σπίτι.

Είναι λίγοι εκείνοι που πραγματικά το έχουν ανάγκη και αναγνωρίζουν την τεράστια δουλειά που γίνεται μέσα σε αυτούς. Το παιδί σαφέστατα κοινωνικοποιείται μέσα στον παιδικό σταθμό, μαθαίνει από μικρή ηλικία να συνεργάζεται, να δημιουργεί ομάδες με τα άλλα παιδιά, να μαθαίνει όρια και κανόνες που σε μεγαλύτερη ηλικία θα το βοηθήσουν να ενταχτεί ακόμα πιο εύκολα στην κοινωνία που ζούμε.

– Οι γονείς, μετά απ’ όσα έχουν ακουστεί, εμπιστεύονται τα παιδιά τους σε «ξένους»;

Πολλοί είναι οι γονείς που μετά από όσα έχουν ακουστεί να συμβαίνουν γύρω μας, είναι δύσκολο να εμπιστευτούν σε κάποιον «ξένο» το παιδί τους.. Και πιστεύω πως έχουν απόλυτο δίκιο.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ το βλέμμα των γονιών την πρώτη μέρα που φέρνουν το παιδί τους στον παιδικό σταθμό! Είναι σαν να σε περνάνε στην κυριολεξία από » ακτινογραφία » Οι ερωτήσεις πάνε και έρχονται «Είναι άραγε το παιδί μου σε καλά χέρια; Του συμπεριφέρονται σωστά; Περνάει καλά τις ώρες που είναι μακριά μου;» Σε όλα αυτά τα ερώτημα η απάντηση έρχεται μετά από καιρό όταν το παιδί έχει περάσει το στάδιο της προσαρμογής μέσα στον παιδικό σταθμό! Πολλές φορές όμως οι γονείς εξακολουθούν να έχουν τις αμφιβολίες τους κάνοντας έτσι το έργο των παιδαγωγών δύσκολο.

Η οικογένεια και ο παιδικός σταθμός είναι δυο ισχυροί πόλοι στην ζωή των παιδιών και η συνεργασία γονέων – παιδαγωγού απαιτεί την συνεργασία και των πλευρών… Για να εμπιστευτεί ένας γονιός στις μέρες μας ενταχτεί παιδαγωγού πρέπει να υπάρχει κάποια «εμπλοκή» σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες του σχολείου, να υπάρχει εθελοντική βοήθεια από τη μεριά των γονέων. Μια τέτοια κίνηση θα βοηθήσει έστω και στο ελάχιστο να καταλάβει ο γονέας ότι το παιδί του είναι σε ασφαλή χεριά!

– Μέσα στο καθημερινό πρόγραμμα, όταν το παιδάκι πάει στον παιδικό σταθμό, είναι τα τραγουδάκια. Πιστεύεται ότι, βοηθάνε το παιδί στην ομιλία;

Θα ήταν λάθος μου να πω πως τα τραγούδια βοηθούν μονάχα στην γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού. Γι’ αυτο μιλώντας για τραγουδάκια δεν θα ήθελα να παραλείψω και την κίνηση. Είναι κάτι που πάει μαζί και δεν γίνεται να είναι χωριστά. Με μια φράση, ΜΟΥΣΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ! Η μουσικοκινητική, λοιπόν, δεν βοηθάει μονάχα την ομιλία, αλλά συμβάλλει στην ολόπλευρη σωματική ανάπτυξη. Το παιδί συνειδητοποιεί τις έννοιες χώρου, του χρόνου και του ρυθμού· αναπτύσσει την αυτοεκτίμηση του, τις δυνατότητες του και αυξάνει την αυτοπειθαρχία του!

Πρόκειται λοιπόν για μια ολοκληρωμένη αγωγή που απευθύνεται στο παιδί θεωρώντας το ως ενταχτεί σύνολο σωματικό πνευματικό και ψυχικό.

– Τα παιχνίδια βοηθούν στην κοινωνικοποίηση του παιδιού; Και αν ναι, μέσω αυτών γίνεται πιο ευκολα;
«Οι πιο ζωντανές αναμνήσεις από τον ενθουσιασμό ενός παιχνιδιού δεν συνδέονται με κάποιο συγκεκριμένο παιχνίδι, αλλά με τις έντονες στιγμές που ζήσαμε» (Ηράκλειτος)

Το παιχνίδι χωρίζεται σε τρεις βασικές κατηγορίες:

1) Το ατομικό παιχνίδι: Στην ηλικία των 2 ετών το παιδί είναι ιδιαίτερα εγωκεντρικό και συνηθίζει να περνά αρκετή ώρα απασχολημένο με τον εαυτό του και τα αντικείμενα του αμέσου περιβάλλοντος του. Το παιχνίδι αυτής της ηλικίας ονομάζεται ατομικό καθώς το παιδί βρίσκεται ακόμα στο στάδιο εξερεύνησης των ατομικών του ικανοτήτων, ενώ το παιχνίδι με αλλά παιδιά είναι αρκετά δύσκολο, και στην περίπτωση που το παιδί παίζει με αλλά παιδιά είναι πολύ πιθανό να αρχίσει να τσακώνεται για τα παιχνίδια. Γι’ αυτό το λόγο λοιπόν χρειάζεται πολύ προσοχή!!!
Βασικά χαρακτηριστικά αυτής της ηλικίας είναι η έντονη ενεργητικότητα που εκδηλώνει το παιδί. Μπορεί να τρέχει ασταμάτητα για ώρες και να εκτονώνει τις συναισθηματικές του ανάγκες. Τα κατάλληλα παιχνίδια για αυτό το στάδιο είναι οτιδήποτε ενισχύει την κινητικότητα π.χ. ένα ποδήλατο. Όσον αφορά τις πνευματικές του δεξιότητες ένα παραμύθι με έντονη εικονογράφηση, μικρές ιστορίες αλλά και επισκέψεις σε ζωολογικούς κήπους και πάρκα μπορούν να διευρύνουν τις εμπειρίες του παιδιού.

2)Συμβολικό παιχνίδι: Στην ηλικία των 3 ετών περίπου το παιδί ξεκινάει το ταξίδι του σε ένα φανταστικό κόσμο, όπου το καθετί γύρω του αποκτά ζωή.
Με το συμβολικό παιχνίδι το παιδί έχει την ευκαιρία να ζήσει μια σειρά από καταπληκτικές εμπειρίες οι οποίες το ενθουσιάζουν παρόλο που όλα αυτά βρίσκονται στην φαντασία του. Μέσα από το συμβολικό παιχνίδι, το παιδί κατορθώνει να αντιληφθεί οτιδήποτε έχει διαφορετική συμπεριφορά απ’ ότι βιώνει στη ζωή του. Μιμείται συμπεριφορές γι’ αυτό μην απορείτε όταν βλέπετε ένα παιδί να μιμείται την συμπεριφορά σας. Το συμβολικό παιχνίδι για εμάς τους ενήλικες μπορεί να μοιάζει άσκοπο, όμως μεγάλη αξία για την ψυχοσυναισθηματική του του παιδιού και βοηθάει στην ανάπτυξη και στην εξέλιξη των νοητικών του αλλά και κινητικών του ικανοτήτων!
Ένα παράδειγμα συμβολικού παιχνιδιού, είναι «ο γεωργός και η σπορά». Το παιδί μιμείται τον γεωργό, δηλαδή πως οργώνει το χωράφι του, πως το σπέρνει, και όλη την διαδικασία.

3) Ομαδικό παιχνίδι: Μέσα από το ομαδικό παιχνίδι το παιδί βιώνει το μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνικοποίησης του.
Μαθαίνει να συνυπάρχει με τα αλλά παιδιά της ηλικίας του, αλλά και με τα μεγαλύτερα. Μαθαίνει να ακολουθεί κανόνες, να σέβεται τις επιθυμίες αλλά και τις ξεχωριστές ικανότητες των άλλων παιδιών. Το αποτέλεσμα αυτό δεν θα προκύψει από την μια στιγμή στην άλλη καθώς θα χρειαστούν αρκετοί διαπληκτισμοί με τα αλλά παιδάκια μέχρι να μπορέσει να αντιληφθεί την αξία που έχει. Το παιδί αντιλαμβάνεται σιγά σιγά τις υποχωρήσεις και τις αποδοχές που πρέπει να κάνει, ώστε να μπορεί να αποτελέσει μέλος μιας ομάδας. Όπως επίσης και ότι θα πρέπει να ακολουθεί κάποιους κανόνες κατά τη διάρκεια του ομαδικού παιχνιδιού, αλλά και στις διαπροσωπικές του σχέσεις.
Κάποια παραδείγματα ομαδικών παιχνιδιών είναι το κρυφτό, το κυνηγητό, τα μήλα κ.λπ

– Από ποια ηλικία μπορούμε να καταλάβουμε αν ένα παιδί έχει συμπτώματα μαθησιακής δυσκολίας;

Μιλώντας πάντα για μικρές ηλικίες δεν μπορούμε να πούμε με ακρίβεια την ηλικία που μπορούμε να καταλάβουμε ότι ένα παιδί αντιμετωπίζει πρόβλημα στην μάθηση. Δεν πρέπει να παραλείψουμε άλλα και να μην σεβαστούμε το γεγονός ότι κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης. Έτσι για παράδειγμα αν σε δύο παιδιά ίδιας ηλικίας βλέπουμε κάποιες διαφορές στην ανάπτυξη τους δεν σημαίνει πως το ενταχτεί παιδί αντιμετωπίζει πρόβλημα…
Καθώς όμως το παιδί μεγαλώνει και φτάνει στην ηλικία του νηπιαγωγείου και συνεχίζουμε να βλέπουμε πως η κατάσταση παραμένει στάσιμη, τότε καλό θα ήταν να επισκεφτούμε κάποιον ειδικό ώστε να προλάβουμε το πρόβλημα όσο είναι νωρίς. Θα ήθελα όμως να κάνω μια επισήμανση σε αυτό το σημείο όσον αφόρα τους γονείς.. Αν και είναι δύσκολο, ο γονέας, πρέπει να παραδεχτεί ότι το παιδί του αντιμετωπίζει κάποιον πρόβλημα. Κι όταν ο παιδαγωγός τους αναφέρει ότι το παιδί αντιμετωπίζει κάποιον «πρόβλημα» καλό θα ήταν να μην κλείνουν τα αφτιά και τα μάτια αφήνοντας το παιδί εκτεθειμένο σε μια τέτοια περίπτωση.

– Από μια ζωγραφιά, μπορείτε να καταλάβετε την ψυχολογία ενός παιδιού;

Μέσα από τη ζωγραφική το παιδί εκφράζει το θυμό του, τη χαρά του, τη λύπη του, την οργή του με ένα μοναδικό και θεαματικό τρόπο. Θα ήταν όμως τραγικό λάθος αν λέγαμε ότι μπορούμε να καταλάβουμε 100% την ψυχολογία ένος παιδιού μέσα από μια ζωγραφιά, αν ειδικά κάτι τέτοιο είναι μεμονωμένο!

Όταν κάποιον παιδί για μεγάλο χρονικό διάστημα ζωγραφίζει συγκεκριμένες εικόνες, με συγκεκριμένα χρώματα π.χ. με μαύρο τότε σίγουρα η ψυχολογία του παιδιού πρέπει να μας προβληματίσει και να αρχίσουμε να ψάχνουμε σε βάθος τι είναι αυτό που επηρεάζει το παιδί.

– Πως επηρεάζεται η συμπεριφορά ενός παιδιού;

Η συμπεριφορά του παιδιού επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες και με κυριότερο και πιο σημαντικό παράγοντα στη ζωή του, το οικογενειακό του περιβάλλον. Όταν στο οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού υπάρχουν εντάσεις τότε το παιδί μπορεί να γίνει επιθετικό, όχι μόνο προς τα άλλα παιδιά, στους γονείς και στην παιδαγωγό, άλλα και προς τον ίδιο του τον εαυτό! Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που πολλά παιδιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα στην οικογένεια τους, εκδηλώνουν επιθετικές συμπεριφορές απέναντι στον εαυτό τους χτυπώντας το κεφάλι τους στο πάτωμα, γρατζουνώντας τα χεριά, τα πόδια και το πρόσωπο τους! Σε διαφορετικές περιπτώσεις, ανάλογα με τον χαρακτήρα του, το παιδί κλείνεται στον εαυτό του, απομονώνεται και αδιαφορεί για ότι συμβαίνει γύρω του.

Δεν υπάρχει όμως και μόνο αυτή η «μαύρη» πλευρά… Όταν το παιδί ζει αρμόνικα μέσα στην οικογένεια βρίσκει ευκαιρίες κάθε στιγμή της ημέρας να εκδηλώνει την χαρά του απέναντι στους άλλους. Αγκαλιάζει, τραγουδάει, παίζει και είναι ικανό να το κάνει σε όλη τη διάρκεια της ημέρας, κάνοντας και τους ιδίους τους γονείς να ακολούθου τα δικά του βήματα.

– Σε ποια κατηγορία παιδιών, δίνεται περισσότερη προσοχή;

Πολλές φορές σαν παιδαγωγοί ερχόμαστε αντιμέτωποι με κάποιες κατηγορίες παιδιών, τα οποία έχουν μεγαλύτερη ανάγκη για προσοχή και φροντίδα. Τα παιδιά αυτά μπορεί να έχουν κάποια κινητικά προβλήματα, όπως και προβλήματα νοητικής άλλα και γλωσσικής ανάπτυξης λόγο κάποιας αναπηρίας. Η κοινωνία για αυτά τα παιδιά έχει πλέον δημιουργήσει τα ειδικά σχολεία, τα οποία μπορούν να προσφέρουν όλα όσα χρειάζεται ενταχτεί παιδί που αντιμετωπίζει κάποιον από τα παραπάνω προβλήματα. Οι παιδαγωγοί σε αυτά τα σχολεία δεν δουλεύουν άλλα κάνουν ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΜΑ!!!

Σε μικρές κοινωνίες, όμως, όπως αυτή που ζω εγώ τα τελευταία δύο χρόνια, δεν υπάρχει η δυνατότητα από τους γονείς να στείλουν τα παιδιά τους σε ένα τέτοιο σχολείο, αναγκάζονται να τα φέρνουν σε μας. Τότε θέλοντας και μη η προσοχή μας είναι μεγαλύτερη απέναντι σε αυτά τα παιδιά, γιατί έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από φροντίδα, τόσο σε ψυχικό όσο και σε σωματικό επίπεδο, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι παραμελούμε τα υπόλοιπα παιδιά που βρίσκονται μέσα την τάξη μας.

– Πως κάνουμε ένα παιδί -μοναχικό, υπερκινητικό, αρνητικό- να ενταχθεί στην τάξη; Και επίσης αν ένα τέτοιο παιδί δεν «βοηθάει» εσείς πως το αντιμετωπίζεται;

Και στις τρεις περιπτώσεις δεν σημαίνει πως το παιδί δεν θα μπορέσει να ενταθεί μέσα στην τάξη. Κάθε κατηγορία χρειάζεται τον δικό του τρόπο αντιμετώπισης και συμπεριφοράς.

Όταν ένα παιδί είναι μοναχικό δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να είναι συνεργάσιμο μέσα σε μια δραστηριότητα. Ίσως να μην συμμετέχει ενεργά στις συζητήσεις, στις μουσικοκινητικές ασκήσεις, μπορεί όμως να συμμετέχει κάλλιστα στην ώρα της δημιουργικής απασχόλησης! Το μοναχικό παιδί συχνά προτίμα να παίζει μόνο του σε μια από τις γωνιές απασχόλησης, να διαβάζει μόνο του ένα παραμύθι και να παίζει μόνο του με τα παιχνίδια. Προσπαθώντας λοιπόν να το κάνουμε να ενταθεί μέσα στην τάξη, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να πιέσουμε το παιδί να κάνει κάτι που δεν θέλει. Η ένταξη του θα πρέπει να γίνει με αργά και σταθερά βήματα, μέχρι το ίδιο το παιδί να νιώσει έτοιμο να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο. Χρειάζεται μεγάλη υπομονή και επιμονή.

Αρνητικά παιδιά. Το αρνητικό παιδί βρίσκεται μόνιμα σε μια κατάσταση άρνησης, δεν θέλει να κάνει τίποτα όχι γιατί δεν του αρέσει κάτι, ούτε γιατί δεν θέλει να το κάνει αλλά γιατί τις περισσότερες φορές «τεμπελιάζει». Στο αρνητικό παιδί ο τρόπος που το αντιμετωπίζουμε είναι ακριβώς ο ίδιος με το μοναχικό παιδί. Βρίσκουμε κάτι που να του εξάψει το ενδιαφέρον, κάτι που θα τονώσει την αυτοπεποίθηση του και με αυτό τον τρόπο θα το κάνει σιγά σιγά να μπει στο πνεύμα της ομάδας

Υπερκινητικά παιδιά. Τολμώ να πω πως είναι από τις πιο δύσκολες περιπτώσεις που έχω αντιμετωπίσει. Η υπομονή και ο έξυπνος χειρισμός της κατάστασης είναι τα όπλα που πρέπει να έχουμε στο «τσεπάκι» μας! Σηκώνεται από τη θέση του, τρέχει πάνω κάτω, και κάποιες φορές (αν όχι όλες τις φορές) εκδηλώνει επιθετική συμπεριφορά απέναντι στα αλλά παιδιά. Στη περίπτωση ενός υπερκινητικού παιδιού, πριν προχωρήσουμε σε κάποιου είδους ενέργεια η οποία ίσως στραφεί εναντίον μας, μπορούμε να κάνουμε συζήτηση είτε με το παιδί είτε με όλη την ομάδα των παιδιών, χρησιμοποιώντας ως μέσο ένα παραμύθι ή ένα τραγούδι· ας μην ξεχνάμε πως η συζήτηση με ένα παιδί μικρής ηλικίας δεν έχει τα ίδια αποτελέσματα όπως με έναν ενήλικα. Τα παιδιά δεν μπορούν να καταλάβουν τις έννοιες και τους ορισμούς που εμείς οι ενήλικες καταλαβαίνουμε. Επίσης μπορούμε να του αναθέσουμε «ρόλους», να το βάλουμε τουλάχιστον για λίγη ώρα να γίνει ο «βοηθός» μας… Έτσι το παιδί θα νιώσει πως μπορεί και αυτό να κάνει κάτι μέσα στην ομάδας. Πολλές φορές τα υπερκινητικά παιδιά ακλουθούν αυτούς τους τρόπους συμπεριφοράς απλά και μόνο για να τραβήξουν την δική μας προσοχή, αλλά και την προσοχή των υπολοίπων παιδιών, γι’ αυτό καλό θα ήταν η συμπεριφορά μας είναι προσεκτική και οι χειρισμοί της κατάστασης όσο γίνεται πιο αποτελεσματικοί.

– Και μια ερώτηση για το κλείσιμο, πως πρέπει να είναι η δασκάλα του σήμερα;

Σαν παιδαγωγοί αποτελούμε αναμφισβήτητα τα πρόσωπα γύρω από τα οποία περιστρέφονται ουσιαστικά οι περισσότερες δραστηριότητες των παιδιών. Με τις στάσεις που υιοθετούμε καθημερινά και βάση των δραστηριοτήτων που αναπτύσσουμε μέσα στην τάξη, συμβάλλουν καθοριστικά, σε κάθε περίπτωση, είτε θετικά, είτε αρνητικά στον τομέα ανάπτυξης των παιδιών.

Ο «καλός» παιδαγωγός του σήμερα θα πρέπει να διαθέτει τα χαρακτηριστικά της ενθάρρυνσης, της προσέγγισης, της κατανόησης, της συνεργασίας, της φιλικότητας, να έχει χιούμορ και να δημιουργεί ευχάριστο κλίμα για τα παιδιά μέσα στην τάξη. Πρέπει να σέβεται και να κατανοεί τα παιδιά σαν μεμονωμένες προσωπικότητες, αλλά και σαν ένα σύνολο ομάδας.

Σας ευχαριστώ πολύ!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου