Η ιστορία της Ατομικής Ενέργειας Β (Γάλλοι / Ιταλοί επιστήμονες)

24grammata.com

Οι Γάλλοι Πρόδρομοι και…

…τα επιπόλαια  φοβερά “παιδιά” της Ιταλίας

γράφει ο Γιώργος Δαμιανός
το άρθρο συνεχίζεται: Α. Λίγα λόγια για τους πρωταγωνιστές, Γ. Γερμανοί επιστήμονες, Δ. Αμερικανοί επιστήμονες και πυρηνική βόμβα

Οι πρόδρομοι
Η σύγχρονη ιστορία της πυρηνικής  ενέργειας ξεκίνησε στις αρχές του 1900 με τη  Μαρία Κιουρί (1867 – 1934), όταν απομόνωσε το Πολώνιο και  προσδιόρισε την έννοια της ραδιενέργειας.
Τη σκυτάλη θα πάρει η κόρη της Κιουρί, η Ειρήνη Κιουρί και ο σύζυγος Φρειδερίκος Ζολιό, οι οποίοι ,το 1932, θα αποδείξουν ότι βομβαρδίζοντας με βραδέα  νετρόνια  τους πυρήνες των ατόμων, μπορεί να παράγεις τεχνητούς ραδιενεργούς πυρήνες. Δηλαδή, μπορείς να μεταβάλλεις μη ραδιενεργούς σε ραδιενεργούς

Οι Ιταλοί
Η ανακάλυψη αυτή οδήγησε πολλούς ερευνητές να εμβαθύνουν τις έρευνες. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και μία ομάδα Ιταλών νεαρών Φυσικών υπό τη καθοδήγηση του Enrico Fermi (Φέρμι,  1901 -1954 , Νόμπελ Φυσικής 1938). Το 1934 ο Φέρμι ήταν μόλις 33 ετών αλλά θα ηγηθεί μιας φιλόδοξης ομάδας νεαρών: Oscar d Agostino (1901 – 1975, Χημικός), Emilio Segre ( 1905 – 1989, Νόμπελ Φυσικής, 1959), Edoardo Amaldi ( 1908 1989, Φυσικός) Franco Rasetti (1901 – 2001),  Ettore Majorana ( 1906 – εξαφ. 1938),  Bruno Pontecorvo ( 1913 – 1993). Το 1934  μέσος όρος ηλικίας της ομάδας  ήταν 30 χρόνων,  αλλά όλοι τους θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην παγκόσμια ιστορία της Επιστήμης. Η Ομάδα αυτή έμεινε γνωστή στην ιστορία της επιστήμης ως ragazzi di via Panisperna (“τα παιδιά της οδού Πανισπέρνα”, επειδή σ΄ αυτήν την οδό βρισκόταν το πανεπιστημιακό εργαστήριο των ερευνών τους).
Για τέσσερα περίπου χρόνια, η ομάδα του Φέρμι βομβάρδιζε τον πυρήνα του ουρανίου χωρίς να αντιληφθούν ποτέ ότι πέτυχαν τη διάσπαση του ατόμου ( ή ορθότερα, τη σχάση του πυρήνα). Όταν, το 1938, ο Hahn  θα πετύχει τη διάσπαση και η ομάδα του Φέρμι θα επαναλάβει το πείραμα του Ηahn, τότε θα καταλάβουν ότι ο Γεμανός ακολούθησε πιστά τις εργασίες της ομάδας της Ρώμης με μια μόνο διαφορά: δεν σκέπασε το δείγμα του ουρανίου με αλουμινόχαρτο. Μάλιστα. Οι Ιταλοί δεν μπόρεσαν να δουν τις εκκενώσεις, γιατί είχαν καλύψει το ουράνιο με ένα αλουμινόχαρτο. Πολλά χρόνια αργότερα, ο Φέρμι θα παραδεχτεί με πικρία ότι «δεν είχα την εποχή εκείνη, το 1934, αρκετή φαντασία για να καταλάβω τη σημασία του πειράματος». Στο ίδιο μήκος κύματος και τα λόγια του Ζεγκρέ : «αν είχαμε βγάλει το αλουμινόχαρτο θα το είχαμε ανακαλύψει εμείς». Αν οι Ιταλοί είχαν πετύχει τη σχάση και αργότερα την ατομική βόμβα, η πορεία του Μουσολίνι και του Χίτλερ, αλλά και της Ελλάδας (ως χώρα υπόδουλη στην Ιταλία) σίγουρα θα ήταν διαφορετική.
Οι έρευνες αυτές, αν και δεν κατέληξαν στο σκοπό τους, ήταν σημαντικές για την επιστημονική κοινότητα. Το 1938  η ομάδα των Ιταλών θα διαλυθεί. Ο Φέρμι, την χρονιά εκείνη θα βραβευτεί με το βραβείο Νόμπελ. Μετά τη βράβευση θα διαφύγει στην Αμερική, για να προστατέψει την οικογένεια του (η γυναίκα του ήταν Εβραϊκού Θρησκεύματος). Σε λίγο, θα τον ακολουθήσει, για τους ίδιους λόγους, ο Ζεγκρέ. Στην Αμερική θα έχουν πρωτεύουσα συμμετοχή στη δημιουργία της πυρηνικής βόμβας.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
1.Conoscere Fermi a cura di Bernardini – Bonolis.Ed.compositori 2001
2.Fermi, un fisico da via Panisperma all America, Michelangelo Maria, Le scienze
3.“Il lungo Freddo”, Storia di Bruno Pontecorvo, Mirian Marfai, Milano 1992
4.The greatest power on earth, Ronald Clark, Sidwick & Jackson, London, 1980
5.The story of atomic energy, Laura Fermi, Random House, New York, 1962
Την επιστημονική διόρθωση έκανε ο Φυσικός Στέλιος Αναστόπουλος και η Χημικός Σίλια Στασινοπούλου